Na súa biografía artística destaca a aprendizaxe cun dos grandes, Segura Torrella. Como comezou a súa traxectoria no mundo da pintura?
Sempre tiven afección ao debuxo e culminou en Segura. Tiven a gran sorte de coñecelo. Era un debuxante excepcional que sabía irradiar entusiasmo coa súa creadora enerxía. Foi fundamental no meu camiño. En realidade seguía un instinto inevitable que non sabía cara a onde ía … a estrada abriuse e seguina sen poder cambiar o rumbo; a miña inquietude fixo o resto.
O familiar e a muller están presentes na súa obra, son uns dos seus piares? Que significan dentro da súa produción?
Arredor do/a artista está a súa vida e nela os personaxes que a compoñen. A figura atraeume sempre, aprendín a debuxar retratos con poses no estudio de Segura. Máis tarde, no Círculo de Belas Artes de Madrid, asistía a sesións con poses de espido. No rostro están todas as paisaxes, a expresión é convulsa, interésame. Se son artista e muller, é inevitable que conte o feminino como obra. En 2007 decidín traballar con Femme, dándolle a volta aos meus procesos. Creo que é necesario non ignorar a realidade dun xeito que só a arte pode entendela e/ou negala.
Con que técnica se queda, entón, e por que?
Sen dúbida co debuxo, fascínanme as notas… ese resumo e a pureza instantánea que permiten, esa “despreocupación” ao debuxar é importante. Con el síntome máis libre, uso técnicas aleatorias que me permiten escapar das regras.
Nas súas mostras o sensorial parece ser un elemento máis da obra, é así?
Son bastante “vangoghniana”. Pasei a miña infancia xogando nas charcas, columpiándome nas árbores, mollándome baixo a choiva, escoitando sons nos campos cubertos de flores… Non é de estrañar que me unise ao expresionismo na miña formación. Sabemos que á conciencia do corpo chégase a través dos sentidos e que a sensorialidade e a pedagoxía están implícitas na educación (escola Bauhaus), polo tanto os sentidos están presentes en toda a creación. E é que o artista non só pon en xogo a mente senón tamén a sensorialidade á hora de crear unha imaxe, un obxecto, un son, un movemento…No noso presente podemos ver que os nosos sentidos teñen interferencias involuntarias e que anestesialos é a mellor forma de control.
Tamén é moi necesario incluír no sensorial a influencia do contacto co medio. O sensorial véndesenos non como coñecemento senón como pracer e esta desatención engadida á dicotomía corpo-mente, pensamento-sensorial, caracteriza a nosa historia intelectual occidental. O corpo inflúe na mente e viceversa.
Ademais de pintora desenvolve outra faceta como comisaria de exposicións como a que fixo recentemente no Torrente Ballester. Que papel xoga neses casos?
E no que tamén participei como artista loxicamente. Asumín o papel de comisaria independente, aínda que é imposible separar “funcións” como artista. Foi un reto que me propuxen e no que o risco era unha parte importante. O meu compromiso era cambiar un discurso feito con receitas e certezas comisariais e non é doado cando aínda hai moitos patróns e “teitos de vidro”. Gustaríame presentala de novo porque nunca estás completamente satisfeito. Pareceume necesario a partir dunha situación de confusión persoal e social elaborar un proxecto feito desde a contradición. A dificultade axuda. Por dobre, propúxenme facer unha presentación e un proxecto ambiguo, plural e anti-xerárquico.
Como fenesa, un proxecto como Viñetas do Camiño permitiralle estar como na casa. Que lle supón esta iniciativa?
Todo o que está a explorar o medio ambiente, a súa historia próxima ou ancestral é moi necesario e, se lle engadimos a revalorización do debuxo, faise moito máis estimulante porque axuda na transmisión da expresión á mocidade. En concreto, estou situada nunha Fonte, a de Santa Lucía, a poucos metros do Concello, por onde pasa a estrada inglesa e dende a que se divisa moi lonxe o Pinar da Praia da Magdalena. As fontes adoitan ser lugares de descanso, polo que os camiñantes teñen unha parada privilexiada; a poucos metros está o antigo lavadoiro enclavado na vexetación. A auga xoga un papel decisivo en Cabanas como gran complemento da súa paisaxe e do seu desenvolvemento. Os ríos tamén proporcionan un recurso natural esencial. Recordo a pesca da troita no río antes da súa desembocadura en Río Castro, rodeando a granxa dos meus avós en Porto, contigua ao Muíño de Trigo. A lavandería e a fonte forman un vínculo coas mulleres, xa que desempeñan un papel importante na reutilización da auga: fogar, agricultura, gandería… así como o de ambiente social.
A miña infancia lembra aos meus avós paternos, «da feira do vinte un», do seu agradable ambiente, do gando e dos produtos da feira. Os camiñantes descubrirán un marco da impresionante paisaxe, natureza, mar, arquitectura, e xa cruzando a ponte o río Eume.
Que destacaría deste tramo do camino?, é suficientemente coñecido?
A ruta antes de chegar á praia atravesa a parroquia de San Martiño de Porto, onde ía a casa dos meus avós e onde curiosamente se ergue a igrexa construída baixo o mandato de Bartolomé Rajoy e Losada, o arcebispo de Compostela (en 1778). O poder eclesiástico goberna o Camiño Inglés pero a súa xente, costumes, gastronomía, fauna, paisaxe e beleza tamén son de interese.
En que proxectos está a traballar agora?
Neste momento, Eau de Femme participa como proxecto convidado en “Mulleres mirando mulleres”, unha ampla rede de mulleres que reúne o traballo mergullado de moitos artistas nacionais e internacionais e o fai visible creando conexións interesantes. O meu proxecto é feminista e mixto e creo necesario romper os límites de xénero. E, por outra banda, sigo investigando e traballando con Eau, é un proxecto que me está a pedir continuidade.